Ośrodek zagłady Chełmno nad Nerem.
(niem. SS-Sonderkommando Kulmhof) – niemiecki nazistowski ośrodek zagłady Żydów założony przez Niemców we wsi Chełmno nad Nerem (niem. Kulmhof am Nehr). Funkcjonował od jesieni 1941 roku do kwietnia 1943 oraz krótko w 1944 roku. Główne miejsce masowej zagłady ludności żydowskiej z Kraju Warty oraz więźniów łódzkiego getta.
Kulmhof był przede wszystkim ośrodkiem zagłady ludności żydowskiej z wcielonego do III Rzeszy „Kraju Warty”, ale zgładzono tu również jednorazowo ok. 5000 Romów, przywiezionych z obozu urządzonego dla nich na obszarze łódzkiego getta (na przełomie 1941/1942).
Kulmhof utworzono jeszcze przed konferencją z Wannsee (20 stycznia 1942). To właśnie podczas niej, w ścisłym gronie niemieckich prominentów hitlerowskiej służby państwowej, podjęto decyzję o eksterminacji ludności żydowskiej. Istnienie obozu jest zatem niezbitym dowodem na to, że niemiecka koncepcja fizycznej zagłady Żydów była dużo wcześniej wpisana w wizję polityki nazistowskiej. Konferencja w Wannsee tylko zainicjowała uruchomienie na szeroką skalę machiny, której próby były wykonywane zawczasu. Decyzja o eksterminacji Żydów z Kraju Warty zapadła prawdopodobnie już w połowie roku 1941.